British English or American English?

Một số thí dụ :
(B.E.) (A.E.)

I haven't seen her for ages = I haven't seen her in ages.

He's in hospital = He's in the hospital.

I'll see you at the weekend = I'll see you over the weekend.

In future = In the future

Five past eighth = Five after eigth

On Mondays we take the bus = Mondays we take the bus

I'll start on March 1st = I'll start March 1st



Còn về phần từ vựng; B.E. viết humour, flavour, colour... còn bên A.E. là humor, flavor, color... B.E. dùng whilst,amongst, autumn... còn A.E. while,among, fall... là chữ thường ngày hoặc thông dụng hơn.



Chẳng có gì đáng ngạc nhiên, đôi khi trên mặt báo ta vẫn thấy dân dùng B.E. chê A.E. là quá đơn giản và thực dụng hóa tiếng Anh đến mức biến dạng và lai căng và tự hào B.E. của họ thuần hơn tuy bản thân họ thấy ảnh hưởng của A.E. ngay trên vương quốc Anh của mình và nhờ Mỹ, với sức mạnh kinh tế, mà tiếng Anh đã trở thành thứ tiếng dùng giao lưu hàng đầu trên thế giới.



Sự thực BE có thuần hơn AE không? Câu trả lời tùy vào cách bạn nghĩ tiếng Anh thuần là nghĩa thế nào. Lượn qua một vòng lịch sử của tiếng Anh, chúng ta thấy thế này:



Vào thế kỷ thứ năm, các bộ tộc người Nhật nhĩ Man (Germanic) chinh phục và đem ngôn ngữ họ vào vương quốc Anh, tiếng Anh thời kỳ này gọi là Old English, kéo dài mãi đến thế kỷ thừ mười một khi người Pháp xâm chiếm nước Anh (The Norman Conquest).

Thời kỳ thứ nhì này, người ta thường gọi là Middle English, lúc này tiếng Anh là sự pha trộn của Old English, tiếng Pháp và tiếng La tinh. Từ thế kỷ thứ mười sáu, sự giao lưu giữa các dân tộc bắt đầu nhiều hơn song song với cuộc cách mạng công nghiệp và chủ nghĩa đế quốc đi tìm tòi và chinh phục các thuộc địa mới, kho từ vựng xuất hiện nhiều hơn những chữ gốc Hy lạp, Ý, Ả rập... Chúng ta thấy trong các vở kịch của Shakespeare (1564 – 1616), lúc thì dùng humour, labour lúc thì humor, labor.

Thấy được sự cần thiết là ngôn ngữ phải có một qui tắc nào đó, các sách về văn phạm càng lúc càng xuất hiện nhiều hơn và năm 1755 cụ Samuel Johnson soạn bộ Oxford Dictionary of English. Năm 1828, cụ Noah Webster hoàn thành bộ Webter’s Dictionary. Từ đó bộ ODE là nền tảng cho spelling của B.E. và Webster’s cho A.E. Khi cụ Johnson soạn cuốn Oxford cụ chọn “spelling” theo gốc Pháp vì muốn dân Anh viết thuần nhất, còn bác Webster thì chọn lối “spelling” gốc Latin, cổ xưa hơn vì không muốn English bị Pháp hóa nhiều quá .

Thế là dần dần B.E. viết theo dạng –re(gốc Pháp) các loại chữ như theatre, fibre..., bên A.E. theo dạng –er, theatre, fiber. Tương tự như vậy, B.E. và A.E. ta có flavour/flavor, honour/honor, colour/color...organise/organize, dramatise/dramatize...mấy khác biệt này đều từ gốc Pháp/ gốc Latin mà ra cả.

Còn vwhilst/while, amongst/among, amidst/amid...thì không dính dáng gì đến hai cụ Johnson và Webster. Do dân “địa phương” tư chọn, như chữ whilst, dân Mỹ rất hiếm khi dùng trong khi nó rất phổ biến ở Anh. OED và Webster’s bản gốc đều có hai chữ này. Đúng ra dân Mỹ thuần hơn vì theo OED, chữ while cổ hơn, xuất hiện khoảng năm 1000, còn chữ whilst được bất đầu xử dụng năm 1300; chữ among (năm 1000), amongst (1250); amid (khoảng năm 975), amidst (1300). Cũng như nói về mùa thu, bên B.E. xài chữ autumn và chê chữ fall là “Mỹ chế”. Thực ra dân Anh dung chữ fall từ thế kỷ thứ mười sáu, sau bỏ quên chữ này dùng quen chữ autumn, viết kiểu Pháp mà gốc thực sự lại từ Latin.



Thông qua lịch sử ta thấy rõ ràng tiếng Anh chẳng có vẻ gì là thuần (pure) cả. Kho từ vựng chỉ là tập hợp chữ gốc từ mọi nước ngày càng nhiều thêm nhất là bây giờ với sự phát triển của Internet (trong khi Old English dậm chân tại chỗ với vài ngàn từ mà thôi).

Theo OED, bây giờ 80% từ trong tiếng Anh là những từ có liên hệ trực tiếp đến khoa học kỹ thuật (hầu hết là từ ‘mới’Wink. Tháng sáu vừa rồi (lúc 10:22 June 10, 2009) nhiều bản tin chính thức tuyên bố tiếng Anh (The Global Language Monitor) đã có trên một triệu từ (không rõ họ đếm băng cách nào) và cứ mỗi chin mươi tám phút là tiếng Anh có thêm một từ mới được chính thức công nhận.